Bệnh viêm khớp dạng thấp có di truyền không? Có lây không?

Viêm khớp dạng thấp là một căn bệnh về xương khớp khá phổ biến. Bệnh không chỉ gây cảm giác đau ở khớp và hạn chế vận động mà còn có nguy cơ gây tàn phế cũng như biến chứng lên các bộ phận khác trên cơ thể. Viêm khớp dạng thấp có phải là căn bệnh di truyền hay không và có lây nhiễm không là băn khoăn của nhiều người.

Viêm khớp dạng thấp là bệnh gì?

Theo định nghĩa của Bộ Y tế, thì Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý tự miễn điển hình, diễn biến mạn tính với các biểu hiện tại khớp, ngoài khớp và toàn thân ở nhiều mức độ khác nhau. Bệnh diễn biến phức tạp, gây hậu quả nặng nề do đó cần được điều trị tích cực ngay từ đầu bằng các biện pháp điều trị hữu hiệu để làm ngừng hay làm chậm tiến triển của bệnh, hạn chế tàn phế và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Khi bị viêm khớp dạng thấp, hệ miễn dịch trong cơ thể người bệnh tấn công nhầm vào các mô khỏe mạnh ở màng hoạt dịch khớp, gây ra viêm, đau, cứng khớp khiến cho hoạt động khó khăn. Viêm khớp dạng thấp gây tổn thương lên toàn bộ khớp trên cơ thể nhưng tình trạng xuất hiện sớm và nhiều chủ yếu ở các khớp nhỏ như khớp ngón tay, bàn tay, bàn chân,… Bệnh nếu tiến triển nặng không được kiểm soát có thể gây hậu quả tàn phế biến chứng lên các bộ phận khác của cơ thể như mắt, phổi, tim, mạch máu,… Trong trường hợp người bệnh được điều trị và kiểm soát tốt thì sẽ giảm bớt các triệu chứng và trở lại sinh hoạt bình thường. Vậy những ai dễ bị bệnh này và viêm khớp dạng thấp có lây không?

Viêm khớp dạng thấp có lây không?

Viêm khớp dạng thấp là căn bệnh không lây từ người này sang người khác. Trong các nguyên nhân gây bệnh viêm khớp dạng thấp, có một nguyên nhân đến từ một số loại vi khuẩn, vi-rút mà chúng ta tiếp xúc khiến cho hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng bất thường ở một số người và gây bệnh. Tuy nhiên, đây không phải là một bệnh lý có tính chất lây truyền.

Bệnh viêm khớp dạng thấp có di truyền không?

Di truyền là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, nhưng nó không quyết định tất cả. Một số người có mang gen di truyền nhưng có thể trong tương lai họ không bị viêm khớp dạng thấp. Ngược lại, có những người không mang gen nhưng về sau lại mắc phải căn bệnh này do sự tác động của các yếu tố khác.

Gen di truyền đóng vai trò thế nào với viêm khớp dạng thấp?

Các nhà nghiên cứu cho rằng một số gen nhất định trong cơ thể có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp dạng thấp, nhưng họ cũng không coi viêm khớp dạng thấp là một chứng rối loạn di truyền. Điều này có nghĩa là các bác sĩ sẽ không thể tính toán tỷ lệ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp dựa trên tiền sử gia đình của một người nào đó.

Di truyền có làm tăng nguy cơ mắc bệnh không?

Nếu một người có người thân mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, người đó sẽ có nhiều nguy cơ mắc bệnh hơn. Một số nghiên cứu ước tính rằng di truyền chiếm khoảng 60% nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp.

Tuy nhiên, các yếu tố môi trường và lối sống cũng là nguyên nhân gián tiếp gây ra bệnh viêm khớp dạng thấp. Những người mắc một số bệnh nhiễm trùng, chấn thương, hút thuốc lá trong thời gian dài, tiếp xúc với một số loại bụi hoặc chất xơ nhất định, béo phì, dinh dưỡng không hợp lý, thói quen sinh hoạt không khoa học, căng thẳng và nhiều yếu tố khác, khi kết hợp với di truyền, có thể làm tăng tỷ lệ bị bệnh.

Các nhóm gen làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp

Các nhà khoa học đã phát hiện ra hơn 100 gen có liên quan đến viêm khớp dạng thấp, tác dụng độc lập hoặc khi có sự liên kết với nhau giữa các gen. Trong đó có thể kể đến một số gen chủ yếu như sau.

HLA: Gen HLA chịu trách nhiệm phân biệt giữa protein của cơ thể bạn và protein của sinh vật lây nhiễm. Một người có dấu hiệu di truyền HLA có nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao gấp 5 lần so với những người không có dấu hiệu này. Trong số các loại Gen, Gen HLA là một trong những yếu tố nguy cơ di truyền quan trọng nhất đối với viêm khớp dạng thấp. STAT4: Giúp điều chỉnh và kích hoạt hệ thống miễn dịch
TRAF1 và C5: Góp phần gây viêm mãn tính
PTPN22: Có liên quan đến sự khởi phát và tiến triển của viêm khớp dạng thấp.

Vì viêm khớp dạng thấp là bệnh lý tự miễn điển hình nên một số gen gây nên bệnh viêm khớp dạng thấp đồng thời cũng liên quan đến các bệnh tự miễn dịch khác, chẳng hạn như tiểu đường tuýp 1 và bệnh đa xơ cứng. Đây có thể là lý do tại sao một số người có thể mắc nhiều bệnh tự miễn.

Bệnh viêm khớp dạng thấp có liên quan gì đến độ tuổi, giới tính và sắc tộc?

Ngoài băn khoăn về việc viêm khớp dạng thấp có di truyền hay không thì nhiều người tỏ ra thắc mắc về các yếu tố liên quan khác như độ tuổi, giới tính, sắc tộc.

Theo các nhà nghiên cứu thì viêm khớp dạng thấp có thể gặp ở mọi giới tính, lứa tuổi và các dân tộc khác nhau. Tuy nhiên, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nhiều so với nam giới. Ước tính khoảng 70% những người bị viêm khớp dạng thấp là phụ nữ. Họ thường được chẩn đoán ở độ tuổi từ 30 đến 60. Các nhà nghiên cứu cũng cho rằngnội tiết tố nữ có thể góp phần phát triển viêm khớp dạng thấp.

Nam giới thường được chẩn đoán muộn hơn và tỷ lệ mắc bệnh tăng lên theo tuổi.

Phụ nữ mang thai và nguy cơ viêm khớp dạng thấp

Một nghiên cứu năm 2014 được công bố tại Hiệp hội Di truyền con người Hoa Kỳ cho thấy những phụ nữ mang thai mà em bé có các gen được biết đến là nguyên nhân gây ra viêm khớp dạng thấp thì người mẹ có nhiều khả năng bị bệnh này hơn trong tương lai.

Điều này là do khi mang thai, một số tế bào thai nhi vẫn còn trong cơ thể mẹ. Những tế bào này có khả năng thay đổi các gen hiện có trong cơ thể phụ nữ. Đây cũng có thể là một lý do giải thích tại sao phụ nữ có nhiều nguy cơ bị viêm khớp dạng thấp hơn nam giới.

Các yếu tố môi trường và sinh hoạt

Các yếu tố về môi trường và lối sống cũng là những nguy cơ tiềm ẩn gây viêm khớp dạng thấp.

Nghiên cứu cho thấy những người hút thuốc lá thường xuyên không những có tỷ lệ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao hơn, mà khi đã mắc thì diễn biến của bệnh cũng nặng hơn so với những người khác.

Ở phụ nữ thì việc sử dụng thuốc tránh thai hoặc liệu pháp thay thế hormone cũng được xếp vào nhóm nguy cơ gây bệnh. Ngoài ra, có thể có mối liên hệ giữa tiền sử kinh nguyệt không đều và viêm khớp dạng thấp. Phụ nữ đã sinh con hoặc cho con bú có thể giảm nhẹ nguy cơ mắc căn bệnh này.

Các yếu tố khác có thể làm cho nguy cơ bị viêm khớp dạng thấp tăng lên, bao gồm: